“น้ำ” ตามหลักในวิชาฮวงจุ้ย จะหมายถึง เงินทอง โชคลาภ การที่เราจะกระตุ้นและให้เกิดเงินทอง โชคลาภ เราจึงต้องวางตำแหน่งของน้ำให้ถูกต้องและมีความเหมาะสม ถึงจะส่งผลดีกับตัวเราและครอบครัว

บ้านริมน้ำเป็นที่ปรารถนาของหลาย ๆ คน เพราะให้ความรู้สึกเย็นและมีบรรยากาศที่สดชื่น แต่ราคาบ้านก็มักแพงตามไปด้วย จนบางครั้งซื้อกันแทบไม่ลงเลยทีเดียว คนที่มีบ้านติดน้ำไม่ว่าจะเป็นแม่น้ำลำคลอง หรือทะเลสาบในหมู่บ้าน ก็มักจะมีคำถามว่า ตามหลักฮวงจุ้ยหลังบ้านไม่ควรเป็นน้ำ เพราะจะทำให้บ้านนั้นขาดความมั่นคง จึงทำให้หลายคนเกิดความกังวลในเรื่องนี้

จริง ๆ แล้ว การจะฟันธงลงไปว่า ไม่ดีทั้งหมดก็คงจะไม่ใช่ กรณีที่เสียมักจะเป็นกรณีที่บ้านสร้างติดน้ำมากจนเกินไป ถ้าตัวบ้านสร้างห่างจากน้ำมากพอสมควร ซึ่งในตำราจะกำหนดเอาไว้ว่า ระยะห่างจะอยู่ประมาณ 3 เท่าของความสูงของบ้าน เช่น บ้านสูง 5 เมตร บ้านก็ควรจะห่างจากน้ำประมาณ 15 เมตร จึงจะถือว่า ไม่มีผลกระทบ

บ้านที่อยู่ติดน้ำจนเกินไปนั้น จะก่อให้เกิดผลเสียมากมาย ที่สามารถเห็นได้ชัดเจนก็คือ กระแสน้ำจะค่อย ๆ กัดเซาะตลิ่ง ซึ่งเป็นการทำลายฐานตัวบ้าน ทำให้ตัวบ้านอาจจะค่อย ๆ ทรุดหรือพังลงมาได้ ทั้งนี้ยกเว้นกรณีที่ว่า ได้มีการทำเขื่อนซีเมนต์กั้นตลิ่งเอาไว้ ผลกระทบในเรื่องนี้ก็จะไม่มี ทั้งนี้ ผลกระทบอีกอย่างหนึ่ง ที่จะนำมาพิจารณาก็คือ เรื่องของทิศทาง ถ้าส่วนของน้ำเป็นทิศตะวันออกหรือทิศตะวันตก ซึ่งเป็นทิศที่มีผลในเรื่องของแสงแดดโดยตรง ตัวของบ้านจะต้องห่างจากน้ำพอสมควร ถ้าบ้านติดน้ำมากจนเกินไป จะได้รับผลกระทบจากแสงอาทิตย์ที่จะสะท้อนพื้นน้ำ สาดเข้ามาในบ้าน คนในบ้านจะมีปัญหาเรื่องสายตาได้

พื้นน้ำก็เปรียบเสมือนกับกระจกเงาบานใหญ่ แสงที่สะท้อนจากน้ำจะรุนแรงมาก เพราะฉะนั้น จะต้องใส่ใจในเรื่องนี้ให้มาก ถ้าพื้นที่ดินมีไม่มากพอที่จะขยับตัวบ้านหลบแสงสะท้อนจากน้ำได้ ก็ให้ใช้วิธีปลูกต้นไม้ใหญ่ริมน้ำ เพื่อปิดบังแสงสะท้อนแทน

ถ้าตำแหน่งน้ำเป็นทิศใต้ ถือว่า เป็นตำแหน่งที่ดีที่สุด และทิศใต้เป็นทิศทางลม ในทางฮวงจุ้ยจะถือว่า ลมจะพัดพาน้ำ ซึ่งหมายถึง โชคลาภเข้าสู่บ้าน แต่ถ้าหลังบ้านเป็นน้ำ ก็อาจจะเกิดผลเสียได้เหมือนกัน เพราะหลังบ้านส่วนใหญ่จะเป็นห้องครัว ห้องน้ำ ลมก็จะพัดกลิ่น พัดควันจากการทำอาหารเข้าบ้านได้ง่าย แต่ถ้าลมมาจากหน้าบ้าน (ทิศใต้) หลังบ้านเป็นทิศเหนือ ก็จะเกิดผลดีมากกว่า

นอกจากนี้ ไม่ว่าทิศเหนือหรือทิศใต้ ต่างก็ไม่มีผลกระทบในเรื่องแสงสะท้อนจากน้ำ เพราะฉะนั้น จึงไม่มีความจำเป็นต้องปลูกต้นไม้ใหญ่ริมน้ำ ซึ่งถ้าจะปลูกต้นไม้ก็ควรจะใช้ต้นไม้เล็ก ๆ เพราะถ้าจะใช้ต้นไม้ใหญ่จะปิดบังลมที่จะพัดเข้าสู่บ้าน ทำให้บ้านจะเสียประโยชน์ในเรื่องลมไป

ข้อสังเกตที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ ขนาดของน้ำ ถ้าน้ำมีขนาดใหญ่ เช่น บ้านอยู่ติดกับทะเลสาบหรือแม่น้ำ ผลกระทบก็ย่อมจะมีมากกว่า ถ้าน้ำที่มีขนาดเล็ก เช่น ลำราง คลองขนาดเล็ก หรือร่องน้ำ ผลกระทบอาจจะไม่มีเลย อาจจะเปรียบเทียบง่าย ๆ กับขนาดของตัวบ้านก็ได้ ถ้าน้ำใหญ่กว่าตัวบ้าน ถือได้ว่า เข้าข่ายที่อาจจะเกิดให้ผลกระทบจากน้ำได้ แต่ถ้าน้ำเล็กกว่าตัวบ้าน โอกาสที่จะเกิดผลกระทบนั้นก็จะมีน้อยหรือไม่มีเลยก็ได้

สิ่งสำคัญที่ละเลยกันไม่ได้เด็ดขาดเกี่ยวกับบ้านที่อยู่ติดน้ำ ก็คือ คุณภาพของน้ำ น้ำที่ดีจะต้องมีความสะอาดและมีการเคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา น้ำที่นิ่งจนเกินไป จะทำให้น้ำนั้นเน่าเสียได้ ควรสังเกตน้ำดูว่า น้ำมีการไหลเวียนหรือไม่ ซึ่งน้ำที่ดีตามหลักฮวงจุ้ยนั้น จะต้องไหลเรื่อย ๆ ช้า ๆ แต่ห้ามน้ำนิ่ง เพราะจะถือว่า น้ำตาย ซึ่งจะนำผลเสียมาสู่บ้านได้

หลายคนที่มีหลังบ้านเป็นน้ำ ก็คงไม่ต้องกังวลกันอีกแล้ว เพราะถ้าเรารู้และเข้าใจในปัญหาว่า เกิดมาจากเรื่องอะไร ก็สามารถจะแก้ไขหรือป้องกันปัญหาที่จะเกิดขึ้นได้อย่างตรงจุด และไม่ต้องไปกังวลไปกับข้อห้ามมากนัก ซึ่งในตำราฮวงจุ้ยดั้งเดิม ก็ไม่ได้อธิบายเอาไว้แบบนี้ ได้บอกแต่เพียงว่า “ห้าม” “ไม่ดี” “ควรหลีกเลี่ยง” “ไม่ได้” แล้วได้อธิบายว่า “ทำไมถึงห้าม” “สาเหตุมาจากอะไร” เพราะว่าสมัยที่ข้อบัญญัตินี้เกิดขึ้น จะอ้างอิงกับธรรมชาติล้วน ๆ ไม่ได้มีสิ่งปรุงแต่ง อย่างเช่นในปัจจุบัน ในสมัยก่อนนั้นการสัญจรจะไปไหนมาไหนเน้นเดินทางเส้นทางน้ำอยู่แล้ว และบ้านเรือนส่วนใหญ่จึงสร้างบ้านให้หน้าบ้านหันไปที่น้ำ เพื่อความสะดวกในการใช้สอย

ปัจจุบัน ถนนเป็นเส้นทางหลัก บ้านเรือนจึงเลือกที่จะหันหน้าบ้านเข้าสู่ถนน การมีน้ำอยู่ที่หลังบ้านจึงไม่ใช่ประเด็นที่สร้างความเสียหายให้กับเจ้าของบ้าน ซึ่งจะมีก็แต่ผลเสียที่กล่าวไปแล้วเท่านั้น และก็ไม่ได้ฝืนกฎของหลักฮวงจุ้ย แต่ฮวงจุ้ยก็สอนให้เราปรับตัวเข้ากันกับสภาพแวดล้อมให้ได้ และเรารู้จักใช้สภาพแวดล้อมนั้นให้เกิดประโยชน์ได้สูงสุด การจะยึดหลักตายตัวมากจนเกินไป ในบางครั้งกลับทำให้เราเสียประโยชน์ไปอย่างน่าเสียดาย (มาโนช, 2550)