พัฒนาการตามวัยและการส่งเสริมพัฒนาการของเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึงครบอายุ 72 เดือน (6 ขวบ)

สมองมนุษย์เติบโตเร็วที่สุด และสร้างเส้นใยประสาทได้มากที่สุดในช่วง 2 ปีแรก การกระตุ้นพัฒนาการเด็ก คือ การกระตุ้นการสร้างใยประสาท ด้วยการกระตุ้นประสาทสัมผัสทั้ง 5 คือ ตามองเห็น หูได้ยิน ลิ้นได้สัมผัสรสชาติ จมูกได้กลิ่น และผิวหนังได้สัมผัส เช่น การอุ้มลูกกินนมแม่สามารถกระตุ้นการสร้างสัมผัสได้ครบทั้ง 5 ใยประสาทจะเพิ่มมากหรือน้อยใยประสาทเพิ่มมากจะส่งผลให้เด็กฉลาด ถ้าเด็กถูกทอดทิ้ง ขาดการดูแล เอาใจใส่ เด็กจะขาดโอกาสเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ใยประสาทเพิ่มน้อย เสี่ยงต่อการมีพัฒนาการช้า

การส่งเสริมพัฒนาการตามวัยของเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึงครบอายุ 72 เดือน (6 ขวบ)

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กแรกเกิดถึงอายุ 1 เดือน

  • พัฒนาการเด็กแรกเกิดถึงอายุ 1 เดือน :มองหน้าสบตาแม่หรือผู้เลี้ยงดู ตอบสนองเสียงพูดทำเสียงในคอ ยกแขนขาทั้ง 2 ข้าง
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กแรกเกิดถึงอายุ 1 เดือน : พูดคุย มองสบตา ยิ้มเล่นกับเด็กบ่อย ๆ เวลาให้ลูกกินนมแม่ อุ้มไว้แนบอก สบตา พูดคุยกับลูก

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 1 – 2 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 1 – 2 เดือน : ยิ้มตอบ ยิ้มทักทาย เด็กแสดงท่าทางดีใจ เวลาที่แม่อุ้ม น้องทำเสียงอืออา สนใจ และฟังเสียง น้องจะมองตามเสียงและมองของที่เคลื่อนไหว ชันคอในท่าคว่ำ
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 1 – 2 เดือน : อุ้มลูก พูดคุย เอียงหน้าไปมา เล่นกับลูก เวลาเด็กนอนคว่ำ ขณะตื่นนอน เขย่าของเล่นที่มีเสียงให้ลูกสนใจ เงยหน้ามอง

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 3 – 4 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 3 – 4 เดือน : ส่งเสียง อ้อแอ้ โต้ตอบ หันหาเสียงหัวเราะ มองตามของจากด้านหนึ่งไปสุดอีกด้านหนึ่งได้ นอนคว่ำใช้แขนยังคอตั้งฉากได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 3 – 4 เดือน : เรียกชื่อลูกพูดคุย เล่นกับลูกบ่อย ๆ เขย่าของเล่น มีเสียงให้เด็กสนใจและมองตาม

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 5 – 6 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 5 – 6 เดือน :  เริ่มพลิกคว่ำ หงาย คืบได้ ยิ้มแย้ม แสดงอารมณ์ดีใจ ขัดใจ เริ่มจำพ่อแม่ได้หันมาตามเสียงเรียกชื่อ ส่งเสียงโต้ตอบสูง ๆ ต่ำ ๆ ได้ ใช้มือคว้าของมือเดียว และสลับมือถือของได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 5 – 6 เดือน : เล่านิทาน อ่านหนังสือให้ลูกฟัง ชี้ดูรูปภาพ พูดคุยสิ่งต่าง ๆ ที่กำลังกระทำอยู่กับลูก ให้เด็กคลานเล่นบริเวณที่กว้าง และปลอดภัย ระหว่างเด็กตกจากที่สูง เช่น ตกเตียง ตกบันได้

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 7 – 8 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 7 – 8 เดือน : กลัวคนแปลกหน้า ร้องไห้ เมื่อมีคนแปลกหน้ามาอุ้ม ติดแม่ เช่น จ๊ะ หม่ำ มองตามของที่ตกจากมือ เด็กสามารถถือของในมือได้พร้อมกันข้างละชิ้น นั่งทรงตัวได้เอง
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 7 – 8 เดือน : เล่านิทาน อ่านหนังสือให้ลูกฟัง ชี้ดูรูปภาพ พูดคุยสิ่งต่าง ๆ ที่กำลังกระทำอยู่กับลูก อุ้มลูกไว้ให้อุ่นจ เวลาพบคนแปลกหน้า ปล่อยให้เด็กนั่งเล่นเองตามลำพังโดยพ่อแม่นั่งใกล้ ๆ

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 9 – 10 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 9 – 10 เดือน : ปรบมือได้ ใช้นิ้วได้ และนิ้วหัวแม่มือหยิบจับของเข้าปากเอง ใช้ท่าทาง บอกความต้องการ ฟังรู้เรื่อง ส่งเสียงหลายพยางค์ เช่น หม่ำ ๆ จ๊ะจ๋า คลานเกาะยืน ตั้งไข่
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 9 – 10 เดือน: ร้องเพลง ปรบมือ เล่นกับลูก สอนให้เด็กแสดงท่าทาง ชี้บอกความต้องการ กระตุ้นให้เด็กหัดลุกยืนจากท่านั่งและให้เด็กเกาะยืนเก้าอี้ที่มั่นคงไม่ลื่น ฝึกให้เด็กหยิบอาหารชิ้นเล็กนิ่ม ๆ เข้าปากกินเอง

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 11 – 12 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 11 – 12 เดือน : พูดได้ 1 คำ อย่างมีความหมาย เข้าใจเสียงห้ามและหยุดทำเลียนแบบท่าทางต่าง ๆ โยกตัวตามจังหวะเพลง ดื่มน้ำจากแก้วโดยไม่ต้องช่วย ถือของ 2 ชิ้นเคาะกัน ยืนเองได้ชั่วครู่
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 11 – 12 เดือน : กระทำตัวอย่างให้เด็กเลียนแบบ เช่น ไหว้ โบกมือ และชมเมื่อเด็กทำได้ ให้โอกาสเด็กตักอาหารกินเอง ถ้าหากเด็กกระทำสิ่งที่ไม่ควรทำ ให้บอกเด็กทุกครั้ง ไม่ตีหรือดุว่าเด็กรุนแรง

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 13 – 15 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 13 – 15 เดือน : เลียนแบบท่าทางง่าย ๆ รู้จักการรับและให้ของ ทำตามคำสั่งง่าย ๆ ได้ตักอาหารเข้าปากได้เอง พูดคำที่มีความหมาย 1 – 3 คำ เดินได้เอง
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 13 – 15 เดือน : ให้โอกาสลูกเลียนแบบท่าทาง กิจกรรมง่าย ๆ เช่น หวีผม ฝึกให้รู้จักหยิบของให้ ชมเชยเมื่อทำได้ ให้ร่วมรับประทานกับครอบครัวและตักอาหารกินเอง สอนให้รู้จักของต่าง ๆ ที่มีรูปร่างลักษณะแตกต่างกัน

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 16 – 18 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 16 – 18 เดือน : พูดเป็นคำที่มีความหมายได้อย่างน้อย 5 คำ ทำตามคำสั่งง่าย ๆ ถือด้วยดื่มน้ำด้วยตนเองอาจหกเล็กน้อย แสดงท่าทางดีใจเมื่อได้รับความสนใจ รู้จักการปฏิเสธ เช่น ส่ายหน้า วิ่งจูงมือเดียวขึ้นบันไดได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 16 – 18 เดือน : สอนให้ลูกทำตามคำบอก เช่น เก็บของเล่นใส่กล่อง สอนให้ลูกรู้จักแสดงท่าทางการปฏิเสธ หาดินสอเทียน ให้เด็กขีดเขียนเล่น

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 19 – 24 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 19 – 24 เดือน : แสดงอารมณ์ต่าง ๆ ได้ เช่น โกธร กลัว พูดคำที่มีความหมายติดกันได้ 2 คำ รู้จักการโต้ตอบ เปิดหนังสือทีละหน้า ใช้ดินสอขีดเขียนเส้นยุ่ง ๆ ได้ เตะบอลได้ ยืนและก้มเก็บของได้ ชอบอิสระ เอาแต่ใจตนเอง
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 19 – 24 เดือน : หัดให้เด็กทำกิจวัตรประจำวันเอง เช่น ถอดเสื้อผ้าเอง ล้างมือก่อนและหลังกินอาหาร แปรงฟัน ให้โอกาสวิ่งเล่น ออกกำลังกายในสนามเด็กเล่น สอนให้เด็กรู้จักขอบคุณ ขอโทษ

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 25 – 30 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 25 – 30 เดือน : รู้จักการเล่นสมมติ ต่อต้าน เมื่อถูกบังคับ พูดคุยโต้ตอบเป็นประโยคสั้น ๆ ชี้บอกชื่ออวัยวะรูปภาพได้เดินขึ้นบันไดเอง ถอดเสื้อผ้าเอง ช่วยทำงานบ้านง่าย ๆ จับดินสอขีดเขียนเป็นเส้นวน ๆ ได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 25 – 30 เดือน : ให้เด็กทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง ขณะที่ทำงานบ้านควรชวนเด็กให้ทำตามพูดคุยอธิบายและเปรียบเทียบจากสิ่งต่าง ๆ รอบตัวเล่านิทานและร้องเพลงกับเด็กให้เด็กพูดคุย ขีดเขียน วาดรูป และเล่าเรื่องสิ่งให้ขีดเขียน วาดรูป ให้ฟังฝึกให้เด็กเดินขึ้นลงบันไดโดยจับราวบันไดและมีพ่อแม่ดูแล

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 31 – 36 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 31 – 36 เดือน : รู้จักรอคอย น้องเริ่มเล่นสมมติเป็นเรื่องต่อเนื่องกันได้ ถอดและสามารถใส่เสื้อผ้าเอง โดยผู้ใหญ่ช่วยบ้าง น้องบอกเมื่อปวดและจะถ่ายอุจจาระ น้องเริ่มเข้าใจความแตกต่างของขนาดสิ่งของ ใหญ่ – เล็ก หรือ สั้น – ยาว น้องเริ่มรู้จักซักถาม รู้จักขีดเขียนลากเส้นตรงตามตัวอย่าง เริ่มกระโดดอยู่กับที่ และโยนลูกบอลไปข้างหน้าโดยยกแขนสูง
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 31 – 36 เดือน : ฝึกให้เด็กช่วยเหลือตนเอง กินอาหาร อาบน้ำ แต่งตัว สอนให้เด็กบอกเวลาจะถ่ายอุจจาระ พูดคุยกับเด็กบ่อย ๆ และให้เด็กเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่เด็กพบในชีวิตประจำวันให้ฟัง หาดินสอ กระดาษให้เด็กได้ขีดเขียนวาดรูปตามความคิดของเด็ก

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 37 – 48 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 37 – 48 เดือน : ชอบลองทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง เล่นรวมกลุ่มกับเพื่อนอย่างมีกติกาง่าย ๆ บอกได้เมื่อจะปัสสาวะ และไปห้องน้ำด้วยตนเอง พูดเล่าเรื่องให้คนอื่นเข้าใจเกือบทั้งหมด เขียนวงกลมตามแบบได้ รู้จักจำนวน 1 – 3 ชิ้น เดินลงบันไดสลับเท้าได้ ยืนขาเดียวได้ชั่วครู่
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 37 – 48 เดือน : ให้โอกาสเด็กทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง ให้เด็กได้เล่นกับเด็กอื่น ๆ โดยมีกติกาง่าย ๆ ฝึกให้เด็กช่วยเหลือตนเอง กินอาหาร อาบน้ำ แต่งตัว เข้าห้องน้ำ ห้องส้วม ล้างมือก่อนและหลังกินอาหาร ฝึกให้ขึ้นลงบันไดเอง โดยดูแลความปลอดภัย

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 49 – 60 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 49 – 60 เดือน : รู้จักไหว้ ทำความเคารพ ขอบคุณ ขอโทษได้ รู้จักเล่นสมมติ เข้าใจและอธิบายเหตุผลง่าย ๆ นับและรู้จักจำนวน 1 – 5 จับดินสอได้ถูกต้อง วาดรูปสี่เหลี่ยมได้ กระโดดขาเดียว 2 – 3 ครั้งติดต่อกันได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 49 – 60 เดือน : ฝึกมารยาทให้เด็ก ให้เด็กเลือกเสื้อผ้า แต่งตัวเอง ติดกระดุมเอง ฝึกให้นับสิ่งของ ให้โอกาสเด็กบอกเล่าความรู้สึก นึกคิดต่าง ๆ ด้วยตนเอง สอนเด็กอย่างมีเหตุผล ปล่อยให้เด็กได้วิ่งเล่นกับเด็กอื่น ๆ

การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 61 – 72 เดือน

  • พัฒนาการเด็กอายุ 61 – 72 เดือน : ทำงานง่าย ๆ ปฏิบัติตามเกณฑ์และข้อตกลง รู้จัก ซ้าย – ขวา หน้า – หลัง บนโต๊ะ – โต้โต๊ะ วาดรูปสามเหลี่ยมได้ รู้จักช่วยพ่อแม่ตักอาหาร รินน้ำเองใช้มือสองข้าง รับลูกบอลได้
  • การส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 61 – 72 เดือน : ฝึกให้เด็กช่วยเหลืองานบ้าน ช่วยตนเองในกิจวัตรประจำวันได้ ฝึกให้เด็กนับสิ่งของตามจำนวน ฝึกให้หยิบของตามตำแหน่ง ซ้าย – ขวา หน้า – หลัง บนโต๊ะ – ใต้โต๊ะ ให้เด็กวาดขีดเขียนระบายสีรูปทรงต่าง ๆ ตามความคิดของเด็ก เล่นรับ – ส่งลูกบอล

ถ้าลูกอายุต่อไปนี้ มีลักษณะดังนี้ อาจแสดงว่า มีพัฒนาการไม่สมวัยต้องพาเด็กไปพบเจ้าหน้าที่สาธารณสุขทันที

  • อายุ 3 เดือน
    • ไม่มองตา ยิ้มตอบ ไม่ชูคอในท่าคว่ำ
  • อายุ 6 เดือน
    • ไม่มองตาม ไม่หันหาเสียง ไม่สนใจคนที่เล่นด้วย ไม่พลิกคว่ำ พลิกหงาย
  • อายุ 1 ปี
    • ไม่เกาะเดิน ใช้นิ้วมือหยิบของกินเข้าปากไม่ได้ ไม่เลียนแบบท่าทางและเสียงพูด
  • อายุ 1 ปี 6 เดือน
    • ไม่พูดคำที่มีความหมายอย่างน้อย 1 คำ ทำตามคำสั่งง่าย ๆ ไม่ได้
  • อายุ 2 ปี
    • พูดคำต่อกัน 2 คำไม่ได้

ใส่ความเห็น

อีเมลของคุณจะไม่แสดงให้คนอื่นเห็น ช่องข้อมูลจำเป็นถูกทำเครื่องหมาย *